Separeren in de ban

wat te doen met bestaande separeers?

Separeren in de ban, wat te doen met bestaande separeers? Met het verschijnen van de nieuwe veldnorm insluiting GGZ, met daarin de bouwkundige randvoorwaarden, is ook bepaald dat er geen nieuwe separeers en afzonderingsruimten meer ontwikkeld mogen worden. Alle traditionele separeer- en afzonderingsvoorzieningen worden op termijn buiten gebruik gesteld. Wat betekent dit voor bestaande separeers en afzonderingruimten?

De Inspectie voor de Gezondheidszorg onderzoekt samen met de sector hoe om te gaan met bestaande separeers en afzonderingsruimten. Een aantal is nog relatief nieuw en soms zelfs net opgeleverd. Wat is nog acceptabel in het licht van de nieuwe veldnorm en hoeveel tijd krijgen instellingen om bestaande voorzieningen aan te passen (door verbouw of nieuwbouw), dan wel af te stoten? Ook het kostenaspect zal hierin meewegen. De Inspectie hoopt op korte termijn met een tijdelijk toetsingskader te komen waarmee de ondergrens voor bestaande voorzieningen wordt bepaald. Denkbaar is dat dit kader vooral gebruikt zal worden om
1) voorwaarden te verbinden aan het gebruik van bestaande separeers (bijvoorbeeld alleen onder bepaalde omstandigheden en/of met een maximale tijdsduur) en
2) aspecten te identificeren die –al dan niet direct- bouwkundige aanpassing vergen, bijvoorbeeld het plaatsen van een groter raam om face-to-face’ contact te kunnen bieden.

De verwachting voor de nabije toekomst is dat het kunnen leveren van intensieve gespecialiseerde zorg zwaar gaat wegen om überhaupt nog patiënten in te mogen sluiten. Het insluiten van patiënten wordt dan nog meer dan nu ‘een voorbehouden handeling’, waar specifieke deskundigheid en faciliteiten voor nodig zijn. In de veldnormen is deze koppeling (alleen op een afdeling waar intensieve zorg geleverd kan worden) ook als randvoorwaarde opgenomen om een EBK te kunnen maken. Op termijn zal een BOPZ-toelating alleen dan ook niet langer meer bepalend of toereikend zijn voor het al dan niet aanwezig zijn van ruimten om patiënten in te sluiten.

Voorsorteren op de nieuwe veldnorm

De veldnormen insluiting sluiten naadloos aan bij de ontwikkeling die de ggz heeft ingezet om separeren fors te reduceren en om aan de slag te gaan met alternatieven voor vrijheidsbeperking. Naast aandacht voor cultuur, organisatie, bejegening biedt ook de fysieke omgeving op afdelingen (ontwerp en inrichting) belangrijke aanknopingspunten voor het reduceren van dwang en drang. Dit kan door gericht aandacht te besteden aan Healing Environment principes, zoals: privacy & autonomie, het personaliseren van ruimten, de (ervaren) veiligheid, de mate van invloed op de omgeving, het bieden van keuzemogelijkheid en het bieden van een prettige sfeer. Het advies is dan ook om nu voor te sorteren op het gedachtengoed zoals beschreven in de veldnorm en het werkboek HIC en daar waar mogelijk bestaande afdelingen en separeers aan te passen. Zo kan een ontwikkeling in gang gezet worden om uiteindelijk ‘eenzame insluiting’ uit te bannen.

Petra van der Schaaf (Onderzoeker-Adviseur Healing environment/Evidence Based Design)

Oazis, Onderzoek & Advies
M 06 400 133 90
E info@oazis.nl
W www.oazis.nl