Foto: Comfort room GGZ Ingeest, Valerius Kliniek Amsterdam.
Steeds meer afdelingen in de ggz hebben inmiddels een zogenaamde ‘comfort room’. Een extra ruimte op de afdeling waar patiënten tot rust kunnen komen. Zowel patienten als staf zijn over het algemeen enthousiast. Hoe invulling wordt gegeven aan de comfort room en hoe deze er uit ziet, wisselt sterk per afdeling. Op zich is dit niet verwonderlijk. Het is een concept in ontwikkeling, bovendien worden er per doelgroep en lokale mogelijkheden andere keuzes gemaakt. Maar wat als de comfort room niet of nauwelijks gebruikt wordt, alle goede bedoelingen ten spijt?
Uitgangspunten van een comfort room
Een comfort room is een prettig ingerichte kamer die op vrijwillige basis gebruikt kan worden door patiënten als zij zich angstig, onrustig of boos voelen. Een comfortroom is nadrukkelijk geen alternatief voor separatie maar een ruimte waar patiënten tot rust kunnen komen en zich even af kunnen zonderen van de drukte van de afdeling. Enerzijds draagt een comfortroom bij aan de cliëntvriendelijkheid op de afdeling anderzijds kan het ondersteunend zijn in het voorkomen van een crisis of escalatie. Hoe de kamer ingericht wordt is onder andere afhankelijk van de doelgroep. Een afdeling voor ouderen zal de ruimte anders inrichten dan een afdeling met voornamelijk jongeren. Comfort rooms zijn vaak ingericht met comfortabel meubilair, (rustgevend) licht en geluid, rustgevende kleuren of behang en soms wordt gebruik gemaakt van aromatherapie. De comfort room is afkomstig uit de VS en is daar onlosmakelijk verbonden met het engagement model.
Onduidelijkheid over de functie van de comfort room
Er zijn verschillende redenen waarom een ruimte niet gebruikt wordt, of anders gebruikt wordt dan bedoeld. Een comfort room is bij uitstek een prettige ruimte, vriendelijk en comfortabel. Bij voorkeur ingericht in nauwe samenspraak met patiënten en medewerkers van de afdeling om zo aan te sluiten bij hun behoeften èn om een gevoel van ‘ownership’ te krijgen. Hierdoor wordt de ruimte meer eigen en zal deze ook meer gebruikt worden. Aangenomen mag worden dat het dan aan de inrichting en sfeer eigenlijk niet kan liggen. Wat goed mogelijk is dat de functie van de ruimte niet helder is. Wat is de bedoeling, wat wordt er van me verwacht? Idealiter kunnen mensen aan de ruimte zelf (vorm, interieur, materiaal, attributen in de ruimte) afleiden wat de functie, identiteit en betekenis van een ruimte binnen een gebouw zijn. Dit wordt ook wel aangeduid met coherentie. Waar zijn ruimten om rustig met familie te praten, welke ruimten zijn privé en welke voor collectief gebruik? Een coherent gebouw biedt snel inzicht in deze vragen en zal minder stress veroorzaken dan een gebouw waar dergelijke samenhang ontbreekt. Hetzelfde geldt voor een comfort room. Als voor patiënten (en staf) niet duidelijk is waarvoor een comfort room bedoeld is, welk gedrag verwacht wordt, dan is de kans groot dat de ruimte niet gebruikt zal worden. En dit geldt met name als patiënten nog geen ervaring hebben met een comfort room. Wat kan helpen om het gebruik van een comfort room te vergroten, zijn de volgende zaken:
- Breng de comfort room expliciet onder de aandacht van patiënten. Niet een keer, maar meerdere keren gedurende een opname (actief promoten van de ruimte bij patiënten).
- Maak het gebruik van comfort room zo mogelijk onderdeel van het zorgplan van een individuele patiënt.
- Laat de comfort room zien, neem een patiënt mee en leg uit waar de ruimte voor bestemd is en hoe elementen in de ruimte (bijvoorbeeld aromatherapie, verlichting) gebruikt kunnen worden. Maak dit een bijvoorbeeld een vast onderdeel van de opname procedure.
- Geef als medewerkers een consequent verhaal, met eenduidige informatie over de ruimte. Onzekerheid of onduidelijkheid bij personeel over de ruimte zal ook in de communicatie met patiënten terugkomen.
- Instrueer medewerkers over de functie, doel en de meerwaarde van een comfort room (dit is geen vanzelfsprekende kennis) en laat de positieve uitkomsten zien van het gebruik van de comfort room.
- Bedenk goede instructies over hoe lang, wanneer en met wie patiënten gebruik kunnen maken van de comfort room en hoe patiënten zich kunnen ‘aanmelden’. Hiermee wordt ook voorkomen dat de ruimte als een soort extra televisiekamer wordt gebruikt, wat de duidelijkheid over de functie van de ruimte niet ten goede komt.
- In aansluiting op het vorige punt is het een optie om de comfort room een behandelfunctie te geven en ook zo aan te duiden. Het is immers een ruimte (anders dan de eigen kamer en andere ruimten) die je helpt om tot rust te komen, die je helpt in je herstel.
Situering van de comfort room
Comfort rooms worden vaak in ingepast in een bestaande afdeling. Door met functies te schuiven of een ruimte vrij te maken. Om het gebruik van de comfort room te optimaliseren is ook de situering van de ruimte van belang. Aandachtpunten daarbij zijn:
- Creëer de ruimte op de afdeling zelf, dit verlaagt de drempel tot gebruik.
- Bij voorkeur in een relatief rustig deel van de afdeling, weg van de hectiek van een drukke gang of een entree. Is dit niet mogelijk, zorg dan voor een goede geluidsisolatie (geluidsabsorberende materialen).
- Breng de comfort room niet onder in een separeer die niet meer gebruikt wordt, in een eventueel aanwezige separeerunit of in de directe nabijheid daarvan. De associatie met insluiting en vrijheidsbeperking is dan snel gelegd.
Evaluatie van comfort rooms
Evalueer op gezette tijden het gebruik van de comfort room. Ervaringen en feedback van patiënten helpt om te doorgronden hoe de fysieke omgeving bijdraagt aan herstel. En het houdt het bewustzijn scherp over hoe de fysieke omgeving er voor staat, of deze nog steeds de waarden of doelen ondersteunen die op een afdeling worden nagestreefd.
Petra van der Schaaf (Onderzoeker-Adviseur Healing environment/Evidence Based Design)
Oazis, Onderzoek & Advies
M 06 400 133 90
E info@oazis.nl
W www.oazis.nl